Bij ieder DELA Uitvaartzorgplan zit een wilsbeschikking die de klant vrijblijvend kan invullen en eventueel portvrij kan terugsturen naar DELA. Het kan ook online. Maar wat kan er nu precies vastgelegd worden in een wilsbeschikking? Wat is het verschil met een testament? Zijn alle uiteenlopende keuzes mogelijk? Is een wilsbeschikking bindend? Het antwoord op al deze vragen vindt u hierachter.
Een testament en een wilsbeschikking zijn twee verschillende zaken. Ze hebben verschillende voorwerpen en zouden bijgevolg niet met elkaar mogen vermengd worden.
Wat is een testament?
Een testament is een akte waarbij de erflater, voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn, over het geheel of een deel van zijn goederen beschikt, en die hij kan herroepen.
Een testament regelt dus de bestemming van de nalatenschap, i.e. de goederen.
Er bestaan 3 vormen:
Het authentieke (of notariële) testament: een authentiek testament wordt opgesteld voor notaris, op dictee van de erflater, en in het bijzijn van twee getuigen. Sinds 10.01.2011 mag een authentiek testament getypt zijn. De notaris bewaart het testament en laat het bestaan van het testament registreren in het Centraal Register der Testamenten ;
Het internationale testament: het internationale testament is een geschrift dat de erflater zelf of een derde heeft opgesteld, handgeschreven of getypt, dat de erflater nadien persoonlijk en in het bijzijn van twee getuigen aan een Belgische notaris overhandigt. Bij overhandiging verklaart de erflater aan de notaris dat het geschrift zijn testament is en dat hij de inhoud ervan kent. De notaris bewaart het testament onder gesloten omslag en laat het bestaan van het testament registreren in het Centraal Register der Testamenten;
Het eigenhandige (of “holografische”) testament: om geldig te zijn moet de erflater een eigenhandig testament volledig met de hand hebben geschreven. Een getypte tekst kan dus geen geldig eigenhandig testament zijn. De erflater moet het testament ook hebben gedateerd (dag, maand en jaar) en hebben ondertekend (paraaf volstaat niet). Om te vermijden dat het eigenhandige testament verloren gaat of in verkeerde handen terecht komt, deponeert de erflater zijn eigenhandig testament best bij de notaris.
Een testament kan slaan op:
Een algemeenheid van goederen, bv. “al mijn goederen” of “het grootste beschikbare deel”.
Een specifiek gedeelte van de goederen, bv. “mijn onroerende goederen” of “de helft van mijn roerende goederen”;
Een bijzonder legaat bv. “mijn collectie schilderijen”, “mijn vakantieverblijf aan zee”, “mijn spaarrekening”, (…).
Opm. 1: eventuele reservataire erfgenamen kunnen steeds hun voorbehouden deel opeisen, in de mate dat dit door enige testamentaire beschikking zou worden aangetast.
Opm. 2: enkel het authentieke testament is onmiddellijk uitvoerbaar. Een internationaal testament en een eigenhandig testament vergen een beschikking van de rechtbank van eerste aanleg om te kunnen worden uitgevoerd.
Wat is een wilsbeschikking?
Een wilsbeschikking betreft niet de bestemming goederen, maar instructies betreffende iemands levenseinde (bv. euthanasie), de bestemming van het stoffelijk overschot (bv. stoffelijk overschot geschonken aan de wetenschap) en/of de modaliteiten van de uitvaart.
Nabestaanden hebben dergelijke wilsbeschikking te respecteren, althans voor zover deze niet ingaat tegen de openbare orde of de goede zeden.
Druist de wilsbeschikking in tegen een regel van openbare orde of tegen de goede zeden, dan kiezen de nabestaanden, in de mate van het mogelijke, een toegelaten alternatief dat kan worden aangenomen dicht aan te sluiten bij de wil van de overledene.
Een wilsbeschikking die indruist tegen de openbare orde kan bv. zijn dat de overledene te kennen heeft gegeven in zijn tuin te willen worden begraven.
Wilsbeschikking in strijd met testament of een wilsbeschikking geregistreerd bij de gemeente?
Een wilsbeschikking kan niet in strijd zijn met een testament omdat beide documenten andere zaken betreffen (zie bovenstaande).
Blijkt nu toch dat een “wilsbeschikking” zich niet enkel uitspreekt over de bestemming van het stoffelijk overschot, maar ook over de bestemming van de goederen, dan kan je dit interpreteren als een eigenhandig testament.
Om geldig te zijn moet dit “testament” wel in alles voldoen aan de vormvereisten van een eigenhandig testament.
Het is aangeraden om beide documenten (testament en wilsbeschikking) goed van elkaar te onderscheiden om betwistingen te vermijden.
U doet er dus goed aan om de wilsbeschikking te laten registreren bij de gemeente.
Wilsbeschikking in strijd met de wil van de nabestaanden?
De wilsbeschikking van de overledene heeft voorrang, voor zover niet in strijd met de openbare orde en/of de goede zeden.
Een “conflicterend belang van dwingend recht van een nabestaande” of enige andere belanghebbende, kan de wilsbeschikking ook onuitvoerbaar maken.
Het is dan wel aan de nabestaande / belanghebbende om zijn belang in die zin te bewijzen.