Samen met enkele vrienden besluit je om je te engageren voor de organisatie van een buurtfeest. Er wordt onder andere een tent en muziekinstallatie gehuurd. Het feest lijkt een succes. De buren hebben het naar hun zin tot plots het noodlot toeslaat. De samen aangekochte BBQ vat vuur en de tent en al het materiaal in de tent gaan volledig in vlammen op. Achteraf blijkt de BBQ gebrekkig te zijn geweest.
Wie moet instaan voor de vergoeding van de schade? Hoe kan je je beschermen tegen een financiële kater?
Waarover praten we precies?
Deze (tijdelijke) spontane groeperingen van individuen die een gemeenschappelijk doel nastreven (zoals het organiseren van bepaalde activiteiten), worden juridisch gekwalificeerd als een feitelijke vereniging.
Net omwille van het spontane karakter van deze groeperingen kan de juridische kwalificatie ervan bij de leden als een verrassing komen.
Er rijzen een aantal vragen. Wat zijn de gevolgen van een feitelijke vereniging? Welke voor- en nadelen zijn eraan verbonden?
Een feitelijke vereniging heeft geen rechtspersoonlijkheid. Concreet betekent dit dat de feitelijke vereniging geen drager is van rechten en plichten. Zij kan geen verbintenissen aangaan en bijvoorbeeld geen eigenaar zijn van roerende of onroerende goederen. De aangekochte goederen vormen een collectieve eigendom en behoren in onverdeeldheid toe aan de leden. Er zijn geen specifieke formaliteiten voor de oprichting. Dit kan zelfs stilzwijgend of mondeling gebeuren.
Door het specifieke karakter kan de feitelijke vereniging niet in rechte aangesproken worden en dus niet veroordeeld worden. Dit heeft tot gevolg dat elk individueel lid (ten belope van zijn aandeel) met zijn persoonlijk vermogen aansprakelijk kan gesteld worden bij een schadegeval.
Deze consequentie werd in 2013 pijnlijk duidelijk toen het Hof van Beroep te Gent besloot tot de veroordeling van de leden van een carnavalsvereniging uit Aalst voor de brandschade na het uitbranden van een opslagplaats als gevolg van een defecte tractor die werd gebruikt als praalwagen.
Is er dan geen wettelijke bescherming?
De vrijwilligerswet bepaalt dat de organisatie aansprakelijk wordt gesteld voor schade die werd aangericht en verplicht de organisatie hiervoor een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. De leden genieten immuniteit voor hun daden, behalve in geval van bedrog, zware fout of herhaalde lichte fout. De leden blijven dus gevrijwaard van vorderingen.
Het toepassingsgebied van de vrijwilligerswet is evenwel beperkt. Om te kunnen spreken over vrijwilligerswerk moet er aan 3 voorwaarden voldaan zijn. Je zet je in voor een organisatie die geen winst nastreeft. Je doet dit onbezoldigd, met uitzondering van een kostenvergoeding volgens bepaalde regels. Je doet dit vrijwillig.
Activiteiten in het eigen privé- of familieverband zijn geen vrijwilligerswerk.
Enkel leden van feitelijke verenigingen die één of meer werknemers tewerkstellen, feitelijke verenigingen die een afdeling vormen van een overkoepelde vereniging en leden van vzw’s worden beschermd.
Gewone feitelijke verenigingen, zoals de vriendengroep uit het voorbeeld, kunnen echter geen beroep doen op de bescherming van de vrijwilligerswet. De wetgever heeft hier bewust voor gekozen om het spontane karakter van deze initiatieven niet te belemmeren.
Toch is er geen reden tot paniek.
Er is weliswaar geen wettelijke verplichting, maar er is steeds de mogelijkheid voor de feitelijke vereniging om een verzekering af te sluiten tot dekking van verschillende risico’s zoals een aansprakelijkheidsverzekering, brandverzekering voor het gebouw dat gehuurd wordt, enz. Wij adviseren je ook altijd na te gaan of je familiale verzekering geen tussenkomst verleent.
Bovendien wordt in de polis Privéleven van Euromex tussenkomst in rechtsbijstand verleend voor de gewaarborgde conflictsituaties die te maken hebben met vrijwilligerswerk. Wij interpreteren vrijwilligerswerk evenwel ruimer dan de wet en voorzien ook tussenkomst voor de gewone feitelijke verenigingen op voorwaarde dat de leden geen individuele winst nastreven.
De VZW
Voor wie de risico’s voor haar individuele leden zoveel mogelijk wil beperken, kan de oprichting van een vzw een oplossing bieden.
De vzw is wettelijk geregeld en heeft rechtspersoonlijkheid. In tegenstelling tot de feitelijke vereniging zal de vzw in rechte aangesproken kunnen worden en blijft het privévermogen van de individuele leden buiten schot.
Voor de oprichting van een vzw moet wel rekening gehouden worden met een aantal formaliteiten. Er moet o.a. een onderhandse of notariële overeenkomst opgesteld worden en een publicatie gebeuren in het Belgisch Staatsblad. De werking wordt georganiseerd via een algemene vergadering en raad van bestuur.
Euromex biedt voor vzw’s een polis aan op basis van het all risk – principe. Wij staan de vzw en de verzekerden bij voor elk geschil dat niet uitdrukkelijk is uitgesloten is in de polisvoorwaarden.
Laat je niet afschrikken om je schouders te zetten onder de organisatie van het buurtfeest. Maar weet dat er voldoende mogelijkheden zijn om je te verzekeren voor potentiële schadegevallen. Een verwittigd vrijwilliger is er immers twee waard.
Bron: Euromex.